Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi (Eyüp)

 Sokullu Mehmed Paşa Külliyesi, Eyüpsultan’da medrese, türbe, dârülkurrâ ve çeşmeden oluşan sade ama anlamlı bir yapılar topluluğudur. 1568-69 yıllarında Mimar Sinan tarafından inşa edilen külliye, Sokullu Mehmed Paşa ile eşi İsmihan Sultan adına yapılmıştır. Caminin yer almaması, külliyenin Eyüp Sultan Camii’ne çok yakın olmasındandır. Merkezdeki türbe, Paşa’nın genç yaşta ölen oğulları için yaptırılmış, vefatının ardından kendisi de buraya defnedilmiştir. Sekizgen planlı bu türbe, dışta yalın bir görünüm sergilese de iç mekânda dikkat çeken detaylar barındırır: kubbeyi çevreleyen lâcivert zemin üzerine yazılmış Âyetü’l-kürsî çinileri, kalem işi bitkisel bezemeler ve içindeki on sekiz sanduka, türbeye derin bir manevi atmosfer kazandırır.

 Külliyedeki medrese, İsmihan Sultan’ın vakfıdır ve "Şehid Mehmed Paşa Medresesi" olarak da bilinir. Yapı, dikdörtgen planlı bir avlu etrafında sıralanan revaklı odalardan oluşur. Ortadaki dershane kubbeli olup doğrudan türbeye bağlanır. 20’den fazla öğrenci odası, helâlar, hizmet birimleri ve ortadaki su haznesiyle, dönemin eğitim mimarisinin iyi bir örneğidir. Kuzeydoğudaki dârülkurrâ ise küçük, tek kubbeli bir yapıdır; bu mekânda hafızlık ve kıraat eğitimi verilirdi. Çeşme ise türbenin caddeye bakan yüzünde yer alır ve dua penceresiyle birleşik olarak tasarlanmıştır. Külliyenin yapıları, işlevsel sadeliği ve estetik dengesiyle, klasik Osmanlı mimarisinin önemli örneklerinden biridir.